مهندسی عمران و مهندسی معماری از معروفترین و محبوبترین رشته های مهندسی و شغلی با درآمد نسبتا خوب هستند که طرفداران عمده ای در بین دانشجویان دارند. یکی از مهمترین و پر رونق ترین فضای کاری مهندسی عمران و معماری برنامه ریزی و طراحی سازه ها هستند، اما با وجود این اشتراک تفاوتهایی بین کار آنها دیده میشود.
در یک دسته بندی کلی تر مهندسان معماری بیشتر بر عملکرد فضایی و زیبایی شناسی کار ساخت وساز و توسعه تمرکز می کند و بیشتر به هنر، ظاهر، احساس و عملکرد طراحی توجه دارد، در حالی که مهندسی عمران بر عناصر ساختاری طراحی محاسباتی تمرکز می کند و اطمینان می دهد که سازه به لحاظ تئوری و عملیاتی می تواند شرایط عادی و شدید را تحمل کنید. به طور خلاصه، دغدغه اصلی معماری طراحی کار توسعه است در حالی که مسئولیت مهندسی عمران این است که اطمینان حاصل شود که طراحی می تواند به روشی ایمن و قابل اطمینان اجرا شود یا خیر.
اما از آنجایی که هر پروژه مشکلات خاص و غیر قابل پیشبینی خود را دارد گاهی اوقات ممکن است در فضای کاری، مهندسان عمران و معماران کار یکدیگر را همپوشانی کنند و این تعامل و درگیری بسته به نوع کار و مداخله دو گروه در هم تنیخته شود؛ لذا
برای درک روشنی از تفاوت عملکردی مهندسی عمران و معماری ابتدا به شرح و توصیفی از نقش، وظایف، تحصیلات و رشته های دانشگاهی دو گروه میپردازیم تا ابتدا تمایز بین مهندسین عمران و معماری را درک کنیم و در نهایت با توجه به موارد مذکور تفاوت های آنها را شرح میدهیم:
مهندسی عمران
مهندسی عمران یکی از قدیمی ترین و اصلی ترین رشته های مهندسی با زیر شاخه های متعدد است که همواره در دید مشتاقان مباحث مهندسی است. عمده ترین وظایف این گروه مهندسی شامل طراحی، ساخت و نگهداری محیط فیزیکی از جمله مکانهای عمومی مانند جاده ها، پل ها، کانال ها، سدها، فرودگاه ها، سیستم های فاضلاب، خطوط لوله، اجزای ساختاری ساختمان ها، و راه آهن و … است
مهندسان عمران میتوانند در بخش‌های عمومی و دولتی مانند شهرداری تا مراکز تخصصی و کوچکتر طراحی و نظارت و بطور کلی در هر شغلی که با ساخت و ساز بنایی درگیر است مشغول به کار باشند. مهندسان عمران از اصول فیزیکی،روابط ریاضی و علمی برای حل مشکلات یک پروژه ساخت و ساز استفاده میکنند. علاوه بر آن، آنها ملزم به دانستن دانش سازه ها، علم مواد، جغرافیا، زمین شناسی، خاک، هیدرولوژی، علوم محیطی، مکانیک، مدیریت پروژه برای اجرای وظایف خود هستند.
از جمله کارهای یک مهندس عمران میتوان پروژه ها و سازه های ساختمانی غیر ساختمانی نظیر ساختمان سازی، سدسازی، کارهای جاده و مجاری انتقال آب یا فاضلاب را نام برد.
رشته مهندسی عمران
از محبوبترین رشته های کارشناسی مهندسی عمران میتوان به مهندسی عمران – عمران ، مهندسی عمران – نقشه برداری، مهندسی عمران – آب اشاره کرد که هر کدام با توجه به دروس تخصصی خود به طیفی از مباحث عمرانی و ساخت و ساز میپردازند.
اما تمامی این رشته ها دارای یک سری دروس پایه جهت طراحی هستند که از جمله انها میتوان ریاضیات عمومی، فیزیک عمومی برنامه‌نویسی کامپیوتر آمار و احتمالات مهندسی ، محاسبات عددی استاتیک، دینامیک ،مقاومت مصالح و مکانیک خاک را نام برد
با آنکه مهندسی عمران دارای شاخه های متعددی چه در کارشناسی و چه در کارشناسی ارشد است اما محبوبترین و مهمترین شاخه های کارشناسی ارشد شامل مهندسی و مدیریت ساخت، مهندسی سازه و مهندسی زلزله میشود.
زمینه‌‌های کاری مهندس عمران
همانطور که گفته شد مهندسان عمران در موقعیت های شغلی متنوعی از ساخت و ساز میتواند مشغول به کار باشند که بطور تخصصی در دوره مهندسی عمران بررسی میشود اما در یک دسته بندی کلی زمینه شغلی مهندسی عمران به سه گروه طراحی و مشاوره ، پیمانکاری و اجرا و نظارت تقسیم میشود :
طراحی و مشاوره:
طرح و مشورت و برنامه ریزی در خصوص طراحی یک پروژه در این زمینه تعریف می شود. برای انجام این کار تجربه زیادی لازم است و به تخصص کافی احتیاج است.
پیمانکاری و اجرا:
این کار به تخصص بالایی نیاز ندارد و صرفا پس از دریافت طرح، آن را اجرا می کند. ولی بسیار حساس است چرا که با وجود طراحی نقشه‌های بسیار خوب و بدون عیب و نقص، کار در مرحله پیمانکاری و اجرا به درستی انجام نشود کل کار زیر سوال میرود.
نظارت:
این شخص وظیفه دارد از طرف کارفرما، بر اجرای صحیح کارها در فاز عملیات نظارت داشته باشد و هماهنگی های لازمه بین کارها و مختلف را انجام دهد.
این مباحث به طور مفصل در آمادگی آزمون نظام مهندسی بررسی میشوند
مهارت ها و توانایی های مورد نیاز عمران
بسته به موقعیت و تخصصی که یک مهندس عمران در آن فارغ التحصیل و یا مشغول به کار میشود این وظایف میتوانند متفاوت باشند . در ادامه به تعدادی از وظایف و مهارتهایی که بطور عمومی از مهندسان عمران در هر زمینه انتظار میرود اشاره میکنیم:
- محاسبه، ساخت ، اجرا و طراحی ساختمان های مسکونی، اداری و صنعتی که در آموزش Autocad به آن پرداخته میشود
- طراحی، محاسبه و اجرای راه ها و جاده های مختلف ارتباطی داخل و خارج شهرها و و روستاها
- ساخت و اجرا و طراحی و محاسبه انواع پل های بتنی و فلزی و با شکل های مختلف
- اجرای سدهای مختلف خاکی و بتنی و نیز بندهای انحرافی و سایر تاسیسات وابسته مثل تونل یا کانال انحراف آب رودخانه جهت اجرای عملیات کارگاهی در ضمن ساخت
- اجرای کارهای مربوط به ساماندهی رود ها.
- محاسبه،طراحی و ساخت خطوط انتقال آب
- طراحی، محاسبه و ساخت شبکه های آب رسانی به منطقه های شهری و روستایی برای تامین آب آشامیدنی
- طراحی، محاسبه و ساخت شبکه های جمع آوری و دفع آب های سطحی ناشی از نزولات جوی در خیابان ها و سایر منطقه های شهرها
- انجام کارهای نقشه برداری مثل سراه سازی، سد سازی و …
مهندسی معماری
رشته مهندسی معماری در بسیاری از تقسیمات جزو مباحث هنری تقسیم میشود ولی مباحث درسی این رشته ترکیبی از فن و هنر است. البته با وجود مباحث تکنیکی و مهندسی عمده خلاقیت یک معمار در قدرت تجسم بالا، ذوق هنری و خلاقیت است و یک معمار باید عناصر زیبایی شناختی بصری را بشناسد. در واقع معمار یک هنرمندی ست که با تکیه بر مباحث و دانش مهندسی اقدام به ساخت یک سازه با تکیه بر مفاهیم زیبا شناختی میکند که و گاها نشاندهنده هویت و فرهنگ یک جامعه می شود.
در حرفه معماری، دانش فنی و زیست محیطی، طراحی و مدیریت ساخت و ساز برای طراحی بسیار مهم هستند. افراد در این رشته باید از یک سری توانمندی ها و مهارت ها لازم برای ورود و موفقیت در بازار کار رشته مهندسی معماری، برخوردار باشند.
مهندس معمار دارای تفکرات ناب و خلاقانه است که با توجه به فرهنگ سبک معماری منطقه، اقلیم دید و منظر مناسب طرح می زند. همانطور که گفته شد معماری یکی از هفت هنر اصلی است و مهندس معمار هنرمند است و آثار او مانند سایر آثار هنری در گروه آثار هنری قرار می گیرد.
رشته مهندسی معماری
رشته معماری دارای دو وجه هنری و فنی است که طراحی، زیبایی شناختی حجم‌ها، پلان و نما ها به قسمت هنر و دروسی مثل سازه‌های بتنی و فلزی، مقاومت مصالح، تأسیسات مکانیکی و الکتریکی ، ایستایی به قسمت فنی این رشته مربوط میشود. در معماری دروس هنری از اهمیت بیشتری برخوردارند و دروس علمی و فنی در راستای دروس هنری هستند. مثلا معمار در طراحی دکوراسیون و فضای داخلی خانه باید فضای آرامش‌بخشی را ایجاد کند تا رنگها اجسام و … باعث اضطراب، خستگی نگردد. این کار بیش از رعایت اصول فنی و مهندسی، نیاز به آشنایی با اصول زیبایی‌شناختی دارد.
دوره کارشناسی معماری با هدف پرورش استعداد خلاقیت و مهارتهای عمومی معماری شامل دروس پایه نظیر هندسه کاربردی
کارگاه مصالح وساخت، درک وبیان محیط، بیان معماری ، هندسه مناظر و … و همچنین دروس اصلی نظیر مبانی نظری معماری، طرح معماری، سازه های بتنی، نقشه برداری، متره وبرآورد، آشنایی با معماری جهان و … میشود.
فارغ التحصیلان این رشته میتوانند در رشته های معماری پایدار، معماری فن آوری، معماری مسکن و معماری منظر در کارشناسی ارشد ادامه تحصیل بدهند
مهارتها و وظایف یک مهندس معمار
- تعیی کردن الزامات پروژه
- تطبیق برنامه های پروژه با توجه به شرایط و مشکلات وقوعی پروژه
- مهارتهای تحلیلی و حل مسئله ارتباطی
- ارائه گزارش، پیشنهاد، برنامه و قراردادها
- دکوراسیون داخلی
- مهارتهای ریاضی و علوم ارتباطی
- طراحی فضا و حجم
- مدیریت و هماهنگی های لازمه اجرایی پروژه
- سرپرستی دفاتر مشاور معماری
- مدیریت و هماهنگی پروژه های معماری و…
- مهارت های طراحی ارتباطی
زمینه کاری
فارغ التحصیلان کارشناسی این رشته می توانند به ساختمان سازی و طراحی فنی مشغول شوند. ولی فارغ التحصیلان کارشناسی ارشد معماری بیشتر به جنبه های هنری معماری می پردازند. مهندس معمار علاوه بر طراحی فنی، میتواند به طراحی و ساخت ماکت ، طراحی داخلی و رشته های مرتبط با معماری مثل طراحی صحنه یا طراحی صنعتی مشغول باشد. البته لازم به ذکر است فارغ التحصیلان معماری پروانه نظام مهندسی نمی گیرند و در نتیجه نمی توانند یک دفتر مهندسی راه اندازی کنند. ولی با توجه به پیشرفت ساخت و سازهای مسکونی، تجاری، فرهنگی و…بازار کار خوبی منتظر فارغ التحصیلان رشته مهندسی معماری است.
برای دوره آموزش تاسیسات برقی در نوین پارسیان کلیک کنید
جمع بندی و نتیجه گیری
چنانچه در شرح هر کدام از رشته ها به توصیف آنها پرداختیم رشته مهندسی عمران و مهندسی معماری از دروس پایه و اصلی گرفته تا شرح وظایف و مهارتها دارای تفاوتهای بسیار زیادی هستند هرچند در تعدادی دروس انگشت شمار و در پاره ای از مشاغل اشتراکات دارند.
یکی از این اشتراکات که وجهه عمومی بالایی دارد درگیری این دو گروه در پروژه های ساخت و ساز با توجه به وظیفه طراحی و توسعه نقشه پلان و نظارت و اجرا است. هم متخصصان معماری و هم مهندسی عمران در یک پروژه کار می کنند که ساخت یک ساختمان، بنای تاریخی یا هر سازه محکم دیگری است. تفاوت در هدف آنها نهفته است، یک معمار با طراحی سازه سر و کار دارد، در حالی که مهندس عمران مواد مورد نیاز و ساخت سازه کلی را بررسی می کند.
با وجود اینکه مهندسان عمران در فرآیند طراحی نقش دارند اما معماران نقش اصلی را در طراحی سازه بر عهده می گیرند؛ معمار طراحی را آغاز و ایجاد می کند، از جمله شکل، رنگ و فضاهای کار توسعه، سپس متخصصان مهندسی عمران آن را تجزیه و تحلیل می کنند تا راه هایی برای امکان ساختن طراحی ساخت و ساز پیدا کنند. مهندس عمران مسئول یافتن مصالح مناسب، پیشنهاد اصلاحات و تغییرات و ارزیابی یکپارچگی سازه برای تبدیل دیدگاه معمار به تحقق خواهد بود.
در پایان به تعدادی تفاوت عملکردی که بین این دو گروه وجود دارد اشاره میکنیم:
- معماری با مفاهیم زیبایی شناختی طراحی سر و کار دارد، در حالی که مهندسی عمران با انتخاب متریال و ساختاربندی کل ساختمان سروکار دارد.
- دوره های معماری شامل طراحی، اسکیس، استفاده از نرم افزار طراحی و سایر موارد مرتبط می باشد. در حالی که مهندسی عمران یک رشته فنی است که شامل قضایای ریاضی و امکانسنجی ساخت و ساز عملیاتی است
- در حالی که معماران سازه‌هایی از خانه‌ها و کارخانه‌ها گرفته تا آسمان‌خراش‌ها و موزه‌ها را طراحی و برنامه‌ریزی میکنند، مهندسان عمران بر کل فرآیند طراحی تا تکمیل ساختمان‌ها، جاده‌ها، سدها، پل‌ها، سیستم‌های آبی و سایر کارهای اصلی نظارت میکنند.
- در فرایند ساختن ساختمان تصمیم گیری در زمینه اسکلت سازه نظیر تیرها، ستون ها، بادبندها، پی و غیره به عهده مهندس عمران است اما نمای ساختمان، پلان های طبقات، دکوراسیون داخلی و این قبیل کارها بر عهده معمار است.
- مهندسی عمران به عناصر ساختاری طرح توجه دارد زیرا بر روی مقاوم‌تر ساختن سازه‌ها در برابر شرایط آب و هوایی شدید، بررسی کیفیت مواد مورد استفاده در شکل‌گیری ساختمان و غیره تمرکز دارد. اما معماری بر بهبود هنر، ظاهر، عملکرد و غیره یک سازه با تکیه بر زیبایی شناسی تاکید دارد.
- معماران به شما کمک می کنند تا ساختار رویایی خود را طراحی کنید، در حالی که مهندسان عمران اطمینان حاصل می کنند که سازه برای سال ها محکم می ماند.
- مهندس عمران پروژه های بزرگ را بر عهده می گیرد، مثل سدسازی، راه سازی و غیره ولی پروژه های یک معمار نهایتا می تواند طراحی یک شهرک توریستی، یک هتل، فرودگاه، بیمارستان باشد.
