برای آموزش پی اند آی دی در ابتدا به تعریف چندتا از مدارک مهم پروژه می پردازیم:
BFD (block flow diagram)
این مدرک برای توضیح کلی سایت بکار می رود که از بلوک ها و خطوط ارتباطی بین آن ها که روند کلی واحد ها را نشان می دهد تشکیل می شود.
PFD (Process Flow Diagram)
PFD جز مدارک اولیه و بسیار با اهمیت واحد های صنعتی می باشد که برای نشان دادن تجهیزات اصلی و نحوه انجام فرایند های اصلی واحد بکار میرود. در واقع PFD خطوط اصلی جریان از ورود تا خروج با مشخصات پروسسی مانند دما ،فشار، دبی جریان و ویسکوزیته را شامل می شود. که پیشنیاز برای نگارش مدرک p&id می باشد و برای درک کلی فرایند ها بسیار مهم است.
محتویات PFD:
PFD بایستی شامل آیتم های زیر باشد ولی فقط به همین موارد محدود نمی‌شود:
1)همه خطوط فرایند ،تایسسات و شرایط کاری لازم برای بالانس جرمی و حرارتی
2) خطوط تاسیسات و نوع آنها که به طور مستمر در battery limits استفاده می‌شوند.
3)دیاگرام های تجهیزات که بر طبق جریان فرایند و شماره تجهیزات آرایش می‌یابند.
4)تجهیزات کنترلی ساده مرتبط با والوهای کنترلی و موارد مشابه
5)آنالیزورهای اصلی فرایند
6)شرایط کاری حول تجهیزات اصلی
7)نرخ حرارت همه تجهیزات انتقال حرارت
8)تغییر شرایط فرایندی در خطوط فرایند جریان مانند نرخ جریان، فشار و دمای کاری و غیره
9)همه شرایط کاری متناوب
10)جدول موازنه مواد
موارد زیر به صورت کلی در PFD نشان داده نمی‌شود مگر در موارد ویژه:
1)خطوط فرعی فرایند که معمولا در عملکرد نرمال مورد استفاده قرار نمی‌گیرند و همچنین تجهیزات فرعی مانند والوهای بلوکی و شیرهای اطمینان و …
2)ارتفاع تجهیزات
3)همه تجهیزات یدکی
4)تجهیزات انتقال حرارت ،پمپها،کمپرسورها و غیره که به صورت سری یا موازی کار میکنند بایستی به صورت یک واحد نشان داده شوند.
5)اطلاعات پایپینگ مانند سایز ، orifice plates،صافی ها و دسته بندی آنها به خطوط سرد و گرم
6)ابزارآلات دقیقی که به کنترل اتوماتیک مرتبط نیستند .
7)ابزارآلات سیستم Trip (به خاطر اینکه در مرحله تهیه PFD قابل تعیین نمی‌باشند)
8)محرک (گرداننده) ماشینهای دوار بجز در مواردی که برای خط کنترل شرایط فرایند مهم می‌باشند .
9)هرگونه اطلاعات ابعادی روی تجهیزات مانند قطر داخلی،ارتفاع ،طول و حجم.قسمت داخلی تجهیزات بایستی در صورتی نشان داده شود که برای فهم عملکرد تجهیزات مورد نیاز باشد .
پی اند آی دی چیست:
P&Id (piping and instrument diagram)
پی اند آی دی چیست : دیاگرامی است فرایندی که براساس PFD تهیه می گردد و در آن به اقلام لوله کشی و مشخصه های فنی آن ،ادوات ابزار دقیق وکنترلی و همچنین جزئیات ایمنی اشاره دارد.
در واقع آموزش p&id ترکیب کاری بین واحد های process ،piping و instrument می باشد .
نکته :در آموزش p&id باید به این نکته توجه داشت که پی اند آی دی یک دیاگرام کلی از unit و یا plant است اما نقشه نیست که دارای ابعاد و اندازه باشد یعنی از ان نمی توانیم به فاصله تجهیزها از هم و یا محل تجهیزها پی ببریم واین که P&ID در دسته مدارک detail design می باشد.
اصطلاحات p&id:
مواردی که در P&ID نمایش می دهیم:
کلیه تجهیزات مکانیکی
تمام شیرها ومدل آن ها
کلیه تجهیزات ابزار دقیق همراه با مشخصات و نقش آنها
قطر لوله –جنس لوله- –و مشخصات عایق لوله_ همه اتصال بین سنسور ها ومحرک ها
روش های اتصال (جوشی، فلنجی و…) باز ویا بسته بودن نرمال آن ها
خطوط ورودی و خروجی (مثل funnel و …)
برای خواندن هر P&ID باید به legend یا راهنمای مخصوص به خودش مراجعه کنیم تا اصطلاحات p&id را درک کنیم. البته اکثر نقشه ها دارای سیمبل های شبیه هم هستند اما برای اطمینان هم که شده برای خواندن نقشه به راهنمای مخصوص خودش مراجعه کنید.
در این پست به بررسی جزئیات یک دیاگرام P&ID به همراه legend مربوط به خودش میپردازیم. و سعی برآن شده تا تمام سیمبل های رایج را نشان دهیم.
خطوط انتقال
1 .برای نشان دادن مسیر لوله کشی فراندی و خطوط کمی از خطوط ممتد استفاده میکنند.
2. برای نشان دادن خطوط زیر زمینی خط چین استفاده میکنند.
3.خطوط انتقال داده برای ادوات ابزار دقیق با خط دو نقطه نشان می دهند
4.دو شکل آخر هم نشان دهنده ی تغییر کلاس خط و همچنین تغییر نوع عایق خط درمسیر میباشد.
1. برای نشان دادن جهت جریان از علامت فلش استفده می شود.
2. No Pocket به معنی این است که مسیر لوله کشی باید عاری از هرگونه Liquid Pocket و Air Pocket باشد به بیان دیگر سیال باید آزادانه حرکت کند اصظلاحا سیال باید سوار بر خط باشد و در اثر وزن خودش حرکت کند..
3 Self drain همانند قبلی است با این تفاوت که No poket کل خط را شامل می شود اما Free drain از یک تجهیز یا کامپوننت تا تجهیز و کامپوننت بعدی را فقط شامل می شود.
Sloping line.4
بیان کننده خطوط شیب دار می باشد که در این جا شیب 1% را نشان داده است یکی از خطوط شیب دار معروف سایت خط Stack flare است.
5. در بعضی از خطوط در زیر خط ممتد پروسس ، خط چین کشیده شده است که بیان گر آن است که خط با Tracer ها در حال تبادل حرارت است (عموما برای جلوگیری از افت دما درطول خط از بخار داغ (Super heat ) استفاده می کنند.
Jacket line .6 هم یک نوع تبادل حرارتی است که به طور خلاصه از دو لوله با قطر های متفاوت تشکیل شده که بخار به طور مستقیم از بین لوله می گذرد .که ازورودی بخار داغ و خروجی بخار کندانس در طول مسیر تشکیل شده است.
7.علامت دوخط عمود بر خط اصلی نشانگر اتصال فلنجی است.
8.در دو سینبل بعدی نماد اتصالات ایزوله شده مانند Insulation Flange را می بینیم که برای حفاظت کاتدی از اتصال دو جنس متفاوت ویا اتصال به زمین استفاده می شود.
9.در شکل های آخر نماد Spacer و Spectacle را میبنیم این کامپوننت ها برای اتصال موقت ، برای تعمیر و یا تمیز کردن خط به کار می رود
که spacer ها مدل های باز وبسته شان به صورت جدا از هم است وکه با دو فلنج در خط فیکس شده اند اما Spectacle ها به هم پیوسته اند.
Line number
در p&id برای هرخطی مشخصه هاس فنی آن خط را در قالب line number نمایش می دهند که در برگیرنده ی مشخصات زیر میباشد:
1.سایز خط
2.نوع سرویس خط
Serial number.3
4.کلاس خط (وابسته به درجه حرارت و فشار خط و متریال می باشد )
5. و نوع finishing
برای مثال یک خط را از p&id انتخاب می کنیم:
نشان گر خط 10 اینچ با سیال FG (FUEL GAS) می باشد در unit 122 و شماره سریال 10007 و کلاس خط D01 و بدون عایق می باشد
لازم به ذکر است فرمت line number در راهنمای مدرک p&id می آید
نمونه ای از فرمت line number
انواع نماد های کنترلی که در p&id پرکاربرد هستند
اشکال1,2,3 : Discrete instrument برای تشریح کار ادوات ابزار دقیق
اشکال :4,5,6 Share display دستگاهایی هستند که عملکرد خودرا بادیگر دستگاه ها به اشتراک میگذارنند
اشکال :7,8,9 Computer function دستگاهایی که توسط کامپیوتر کنترل می شوند .
مثلا یک Discrate instrument فشارلوله را اندازه گیری می کند وابزارهای Shared display فشاز را به اپراتور نشان می دهند و یک ابزار computer function نقش مدیریت و فرماندهی را دارد مثلا به یک شیر فرمان می دهد که باز و یا بسته شود.
ادوات ابزار دقیق
درP&ID نوع وکار کرد کلیه ادوات ابزار دقیق را مشخص میکند برای این کار از یک دایره استفاده میکنند.که به سه دسته تقسیم بندی می شود.
نمای کلی دایره ها
بدون خط: نشانگر اینکه تجهیز روی خط پروسه ویا درنزدیکی آن قرار دارد.
با خط پر: بیان گر آن است که تجهیز روی تابلو و در جلو دید اپراتور قرار دارد.
با خط چین :نشان می دهد که تجهیز در پشت و یاداخل تابلو اتاق کنترل میباشد.
حروف بالای نیم دایره
حرف اول: بیان گر کمیت های فیزیکی مثل دما ،فشار،چگالی و… میباشد.
حرف دوم وسوم :عملکرد تجهیز را نشان می دهد.
اعداد پایین دایره شماره خط پروسه ویا شماره کنترل را نشان می دهد.
تعدادی از نماد های مهم برای شناسایی ادوات ابزار دقیق
حرف اول
A analysis
C conductivity
D density
E voltage
F flow rate
L level
P pressure
T temperature
V viscosity
حرف دوم وسوم
C control
I indication
T transmit
V valve
G glass (دریچه نظاره دستگاه)
به طور مثال این شکل شیر کنترل فشار را نشان می دهد . و تجهیز ابزار دقیق روی شیر ویا درنزدیکی آن واقع شده است.
نظرات بسته شده اند.