با توجه به ايمني فرآيند صنایع نفت و گاز و پتروشیمی و معدنی كه با مواد قابل اشتعال ، انفجار و سمي همراه ميباشد و با عنايت به امكان نشت به هر دليل ما با پدیده انفجار و آتش سوزی ناشی از نشت بخارات یا مواد قابل اشتعال همیشه روبرو هستيم و حوادث بسیاری از این دست درتاریخ ثبت شده و همچنان شاهد این حوادث در plant هاي صنعتي مذكور ميباشيم.
بنابراين برأي حفظ ايمني انسانها، محيط زيست و تجهيزات و سرمايه موجود ( حفظ آبرو و اعتبار شركت سرمايه كذار) طراحي plant هاي شيميايي و نفتي نيازمند سيستم هاي ايمني فرايند (Process safety system ) ميباشد، بنابراين داشتن اين سيستم ها بهمراه مطالعات فني مهندسي موقع طراحي plant يك الزام ميباشد و درصورتيكه بتوانیم ميزان و دقت اين مطالعات فني را بالا ببريم، ميتوان ضامن سلامت انسان، محيط زيست و سرمايه و اعتبار شركتها بود.
جالب است كه بدانيم، شركت هاي بيمه جهت سرمايه گذاري در صنایع نفتي بسيار علاقمند و مسر به داشتن مطالعات ايمني فرايند در plantهايي كه ميخواهند بيمه آن را متقبل شوند را دارند، بنابراين داشتن مطالعات فني ايمني فرايند، جهت اطمينان در سرمايه گذاري بسيار قابل تأمل است.
Process Safety System
سيستم هاي ايمني فرآيند شامل سيستم هاي Passive & Active ميباشد.
Passive sys.
اين سيستم ها قبل از بوجود آمدن سناريوهاي حريق ، انفجار و نشت توانايي شناخت و دفع حادثه را دارد.
Active sys.
اين سيستم ها بعد از بوجود آمدن سناريوهاي حريق، انفجار و نشت توانايي كاهش اثرات و محدود كردن نتايج و اثرات حادثه را دارا ميباشند.همانطور كه قبلاً در سمينار آشنايي با مناطق خطر در مورد طبقه بندی مناطق خطر و نتايج آن روي كلاسه كردن تجهيزات الكتريكي مطرح كرديم، مطالعات Hazardous Area Classification ميتواند يك سيستم Passive باشد.
درواقع مانع از بروز انفجار ناشي از نشت مداوم در واحد مي شود كه اين موضوع با انتخاب صحيح تجهيزات برقي و الكتريك بوجود خواهد آمد.
درواقع ما هميشه نشت مواد قابل اشتعال را در صنایع نفتي و شيميايي داريم ، با داشتن مطالعات طبقه بندی مناطق خطر و خريد صحيح تجهيزات الكتريكي متناسب با مناطق خطر ميتوان مانع از بوجود آمدن حادثه احتمالي انفجار شد.
Fire and Gas Detection System
f&g چیست؟
داشتن سيستم F&G ميتواند مانع از بوجود آمدن واقعه نشت دايم مواد قابل اشتعال و سمي در سايت شده و با داشتن لاجيك مناسب جهت shut down تجهيزات يا واحد و يا Plant ميتوان حوادث احتمالي را شناسایی و با قطع منبع نشت مانع از بوجود آمدن حادثه شد.درواقع سيستم هاي F&G هر دو نقش Passive & Active را بازي ميكنند و مانع از بوجود آمدن حوادث ميشوند.سيستم هاي اعلام حريق و نشت نيز شامل سيستم F&G ميشود Flare system
bdv valve چیست
فلر سيستم در واقع كليه مواد قابل اشتعال و سمي كه ناشي از عملكرد PSV ها Pressure safety valve ميباشند را جمع آوری و در محيطي خارج از Plant كه به آن استريل گویند قرار می دهند.
همين موضوع در خصوص سيالات و ميعانات قابل اشتعال هم صادق است كه در burn pit area فرايند سوزاندن را انجام ميدهند.
Fire Proofing
درواقع بعد از فرآیند احتراق ناشي از سناريوهاي آتش استخري يا Jet Fire امكان Fail و تغيير فرم Struthers هاي تجهيزات مثلPipe Rack / saddle d
كابلها و control valve /Emergency shutdown valve / Shutdown valve ميشوند و با ايجاد Fire Proofing روي تجهيزات مذكور مانع از Fail تجهيزات و درخصوص سازه ها مانع از بوجود آمدن شرايط دفرمه شدن و رفتن به فاز Plastic ميشود.
با داشتن fire proofing تجهيزات، بعد از اطفاء كامل حريق كه با تقريب زمان حدود يك ساعت امكان استفاده مجدد از Structure تجهيزات ميسر ميشود و سرمايه عظيمي Save ميشود.
HIPS System
High integrity Pressure Safety System
سيستم HIPS شامل يك كنترل ولو يا شات دان ولو است كه در فشار هاي بسيار بالا (معمولاً در تجهيزات سرجاهي همانند Xmas tree valve) به همراه يك Logic solver عمل كرده و باعث قطع جريان در شرايط اضطراري میشود بنابراين يك سيستم Passive ميباشد.
bdv valve چیست
فرق sdv با esdv
The High Integrity Pressure Protection Systems (HIPPS) are the detection & logic systems that stop a source of high pressure and safely keep the pressure within the design limits with limited release of process fluid to flare. Those systems are based upon components of known high reliability and permit on-line testing without reduction of trip integrity. The reliability assessment of the system shall include the whole loop from sensor to actuator and shall take into account operation and environment.
HIPPS systems shall only be used where it proves impractical or prohibitively expensive to provide alternative ultimate protection. The objectives of the HIPPS shall be to:
define the acceptable closing time for ESDV/SDV, To check that the instrumentation provided allow to reach sufficient reliability
.
دوره های ابزار دقیق نوین پارسیان
توضيحات تكميلي جهت سيستم HIPPS
Fire water Pump system
درواقع سيستم هوشمند fire water pump به محض دريافت سيكنال از خط آب آتش نشانی ناشي از كاهش فشار يا دريافت سيكنال از سيستم F&G عمل كرده و فشار مورد نياز آب در خطوط أصلي آب آتش نشانی را تأمين ميكند، سيستم Active ميباشد.
Deluge System / foam system
f&g چیست؟
سيستم ديلاج هم يك سيستم Active است و به محض دريافت سيكنال از سيستم F&G يا خط هوا عمل كرده وسيلاب آب را روي تجهيزات مورد نظر جهت اطفاء حريق تخليه ميكند و مانع از ادامه حريق میشود، درخصوص سيستم فوم نيز همينطور است و برأي تانكها و مخازن كاربرد دارد.
سيستم هاي Co2/Inert Gas/FM200/،CF3I. و ساير Agent هاي اطفاء حريق درواقع يك سيستم Active در مناطق سر بسته و Indoor اطلاق میشود و جهت قطع حريق احتمالي در مناطق سر بسته مثل ساختمان ها، كانتينر ها… مطرح می شود.
Relief System
فرق sdv با esdv
در واقع موقع افزايش فشار در تجهيزات اين سيستم عمل كرده و توسط Blow down valve ها BDV مانع از افزايش فشار و fail احتمالي ميشوند
عملكرد ESDV / SDV / BDV / XV ها از طريق fire zone و منطق و فلسفة Shutdown صورت خواهد گرفت.
موارد فوق الذکر مربوط به مباحث فلسفة شات دان واحد هاي فرآيندي است.
Piping Material selection / vessels material selection
موقع تخليه و كاهش فشار انتخاب مواد در سيستم Piping /vesslel با رويكرد رفتار دما در آن فشار مد نظر ميباشد، بنابراين انتخاب صحيح مواد در حوزه هاي مذكور يك نوع سيستم Passive ميباشد.
بسياري از حوادث فرآیندی موقعي رخ داده كه زمان افت فشار همراه با افت دما متريال انتخاب شده تجهيز توان تحمل اين شرايط را نداشته و با ترك خوردن و نهايتاً Rupture تجهيز، زمينه ساز حادثه فاجعه بار شده است.
جلسه دوم
با توجه به فرآيند صنایع نفت و گاز و پتروشیمی و معدنی كه با مواد قابل اشتعال ، انفجار و سمي همراه ميباشد و با عنايت به امكان نشت به هر دليل ؛ اين صنايع با پدیده انفجار و آتش سوزی ناشی از نشت بخارات یا مواد قابل اشتعال همیشه روبرو ميباشد و حوادث بسیاری از این دست درتاریخ ثبت شده و همچنان شاهد این حوادث در plant هاي صنعتي مذكور ميباشيم.بنابراين برأي حفظ جان و ايمني انسانها، محيط زيست و حفظ سرمايه از قبيل تجهيزات و سرمايه موجود ( حفظ آبرو و اعتبار شركت سرمايه گذار) طراحي plant هاي شيميايي و نفتي نيازمند سيستم هاي ايمني فرايند (Process safety system ) ميباشد، بنابراين داشتن اين سيستم ها بهمراه مطالعات فني مهندسي موقع طراحي plant يك الزام ميباشد.
قبلاً اشاره كرديم كهProcess Safety System سيستم هاي ايمني فرآيند شامل سيستم هاي Passive & Active ميباشد.
و Passive sys.اين سيستم ها قبل از بوجود آمدن سناريوهاي حريق ، انفجار و نشت توانايي شناخت و دفع حادثه را دارد.
Active sys. اين سيستم ها بعد از بوجود آمدن سناريوهاي حريق، انفجار و نشت توانايي كاهش اثرات و محدود كردن نتايج و اثرات حادثه را دارا ميباشند
در بخش هاي Passive و active به صورت مقطعي ليست شده است.
موقع طراحي يك واحد فرآيندي نگاه ايمني از ابتدا شرط لازم و كافي تيم طراح ميباشد ؛ از ابتدا جانمايي و تعيين موقعيت تجهيزات و حفظ فواصل ايمني تا درنظر گرفتن سيستم هاي ايمني فرآیند برأي حذف يا كاهش ريسك حوادثي مانند نشت و آتش و انفجار ميباشد.
با داشتن إشراف كامل به فرآيند واحد ميتوان در خصوص ارائه فلسفة ايمني و اجرا نمودن سيستم هاي ايمني فرآیندي به سمت طراحي ايمن و بهينه حركت كرد.
ميبايست طراحي ايمن از ابتداي طراحي بيسيك ديده شده و در مرحله detail design نيز ادامه و نهايي گردد. به سيستم هاي اكتيو نظير سيستم فوم و آب آتش نشانی اشاره شد؛ حادثه مخازن پتروشيمي بوعلي نمونه خوبي برأي سيستم هاي ايمني فرآيندي است.درصورتيكه سيستم CF3I روي مخزن باشد در همان ابتدا حريق قابل كنترل بوده و مانع از بروز صدمات بعدي مي شود.درصورتيكه سيستم فوم وجود داشته باشد سرعت عملكرد اطفاء حريق بهبود يافته و مانع از تخريب مخزن و واحد مي شود. درصورتيكه فلسفة شات دان و تخليه مخزن تعريف شده بود مانع از loss prevention مي شود.
و همينطور موارد ديگر…. ميبينم كه طراح نقش كليدي در ايمني واحد را دارد و درصورتيكه طراحي بر مبنای سيستم هاي ايمني فرآيند صورت گرفته باشد و كارفرماي فهيم از آن استقبال كند ما كمتر شاهد حوادث و فجايع فرآيندي هستيم.درخصوص سيستم هاي Passive طراحي ساختمان ضد انفجار blast proof يكي ديكر از موارد آناليز فرايند انفجار و شبيه سازي نوع انفجار ميباشد ؛ درصورتيكه مطالعات سناريوهاي انفجار در واحد فرآيندي صورت كرفته باشد ميتوان تصميم سازي منطقي درخصوص جانمايي و يا ميزان تحمل فشار بتن بكار رفته را با واحد سيويل نهايي نمود. فواصل تجهيزات و تاسيسات نظير ساختمان و… تا توربوكمبرسور ها هم هميشه يك مسأله ايمني فرآيندي است وابسته به فشار كمپرسور و نوع sealing آن تمهيدات خاص خود را مي طلبد بعد از نهايي نمودن سيستم هاي ايمني فرايند در يك مجموعة فرايند ميتوان با آناليز ريسك نظير روشهايي مانند Hazop Study ريسك حوادث را شناسایی و جهت كاهش يا از بين بردن آن تلاش نمود. روشهای آناليز ريسك نظير Hazop /Hazid / QRAجهت ارزیابی ريسك بصورت كمي و كيفي انجام خواهد گرفت.
ولي در اين روشها نحوه و ميزان عملكرد يك سيستم ايمني فرآيند نظير سيستم هاي كنترلي بررسي شده و بيشتر حوزه عملكرد كنترلي واحد فرآيندي و تجهيزات package ارزیابی مي شود.
نظرات بسته شده اند.