فرسایش و آبشستگی – مهندس محسنی – با عرض سلام خدمت عزیزان
در ابتدا با مفاهیم فرسایش و آبشستگی آشناتر خواهیم شد.
فرسایش خاک عبارت است از جابه جایی سطح خاک توسط نیروهای فیزیکی مانند باران ، جریان های آبی ، باد ، یخ ، تغییرات دما ، جاذبه یا دیگر عوامل محیطی طبیعی . عوامل اصلی فرسایش عبارتند از آب ، باد و جاذبه .
مراحل فرسایش/آبشستگی و انواع آن
فرسایش براثر ریزش آب (splash)
فرسایش براثر ریزش آب اولین مرحله فرآیند فرسایش است و هنگامی اتفاق می افتد که قطرات باران بروی خاک می افتد و باعث ازهم پاشیده شدن خاک می شود. ذرات خاک تا 60 سانتیمتر به بالا و تا 5/1 متربه اطراف پاشیده می شوند.
فرسایش لایه ای
ازبین بردن خاک بصورت لایه های نازک است دراثر برخورد قطرات ویا جریانات سطحی و کم عمق آب می باشد. درنتیجه این فرسایش بهترین ذرات خاک که حاوی بسیاری از مواد مغذی و ماده آلی است ازبین می رود.
ازبین رفتن خاک آنقدر نامحسوس است که فرسایش معمولاً نادیده گرفته می شود. نشانه های اولیه فرسایش خاک شامل نواحی بی آب و علف، ….با بارش باران، ریشه های علف ها و درختان دیده می شوند وسنگ ها و لایه های زیرین خاک های قابل مشاهده اند.
فرسایش شیاری
عمق شیارها دراین نوع فرسایش کمتراز 30 سانتیمتراست. این شیارها هنگامی بوجود می آیند که آب برروی سطح خاک های فشرده قراربگیرد و یا درمناطقی مانند چراگاه ها، مراتع و زمین های کشاورزی لخت که خاک آن سست است. فرسایش شیاری مرحله میانی بین فرسایش لایه ای و فرسایش خندقی است.
فرسایش خندقی
عمق فرسایش خندقی بیش از30 سانتیمتراست و با کشت عادی ازبین نمی رود. این خندق ها نمای زیبایی دارد اما درطول زمان فرسایش آن بیش ازفرسایش شیاری و لایه ای است. خندق هنگام بوجود می آید که جریان کوچکی ازآب دریکجا قرارمی گیرد و کانالی درخاک بوجود می آورد. دیواره های شیب دار خندق کم کم سست شده و فرو می ریزند و باعث فرسایش بیشتر خاک می شوند.
فرسایش تونلی
هنگامی رخ می دهد که آبهای سطحی به زیرخاک رفته و بطور پراکنده پراکنده حرکت می کند. این خاکها ساختار ضعیفی دارند به طوری که حتی زمانی که مرطوب است به راحتی شروع به فرسایش می کند. تونل زمانی بوجود می آید که آب های سطحی وارد ترک ها و یا کانال و یا لانه خرگوش و حفره قدیمی ریشه درخت می شود.
خاک رس اولین بخشی است که توسط جریان آب ازبین می رود. فروپاشی بخش هایی ازسقف تونل منجر به ایجاد چاههای و خندق می شود .
اقدامات بازسازی شامل شکستن ورودی تونل های موجود ، کاشت دوباره گیاه و افزودن مواد آلی به خاک است. همچنین ساختن سنگر و استحکامات گسترده ممکن است لازم باشد.
فرسایش بادی
فرسایش بادی جدا شدن و حرکت ذرات خاک توسط هوای در حال حرکت با سرعت حداقل 20کیلومتر بر ساعت است. باد به دو روش خاک را حرکت می دهد ، سیستم تعلیق و جهش. سیستم تعلیق زمانی رخ می دهد که باد ذرات ریزتر خاک را بلند می کندکه منجر به طوفان گرد و غبارمی شود. سیستم جهش زمانی رخ می دهد که باد ذرات بزرگتررا از زمین بلند کرده و تا مسافت های کوتاه با خود می برد و منجر به توفان شن می شود. فرسایش باد بیشتر در مناطق کم بارانو زمانی که رطوبت خاک پایین است اتفاق می افتد. همه خاکهای دچار خشکسالی در معرض خطر هستند. این مناطق اغلب شاهد فرسایش بادی مه آلود همراه با گرد و غباراست که شامل مواد معدنی خوب و ذرات آلی و مواد مغذی خاک است.
پایان جلسه اول
نظرات بسته شده اند.